Het is misschien wel één van de oudste tradities ter wereld:
Yoga. En misschien wist je het niet:
Maar yoga is niet pas ontstaan in de laatste jaren.
De geschiedenis van yoga gaat namelijk ongelooflijk ver terug.
Maar hoe oud is yoga nou écht?
Die vraag kan helaas niemand met zekerheid beantwoorden.
Gelukkig zijn er wel overblijfselen ontdekt van beschavingen die duizenden jaren geleden op onze aarde leefden.
Daarom er is goed nieuws:
Archeologen en historici zijn het bijna met elkaar eens wanneer de fundering van yoga is gelegd.
Vandaag ga ik je alles vertellen over de tijdlijn en geschiedenis van yoga. Daarin zie je een voorheen vooral spiritueel gedachtegoed transformeren in praktische handvatten die we vandaag gebruiken in onze yogasessies.
Wat je eerst nog moet weten
Veel mensen kennen de yoga poses wel een beetje. Downward facing dog, vlinder pose, savasana..
Maar weet je dit ook?
Yoga is nooit ontstaan om bezig te zijn met je lichaam.
De poses en flows binnen zijn alleen een middel om een hoger doel te behalen.
Over dat doel lees je straks meer.
Yoga poses zijn slechts één onderdeel van yoga
Yoga bestaat uit 8 stappen, ook wel Ashtanga genoemd.
Die naam zie je onder andere terug in de gelijknamige yogasoort Ashtanga yoga.
Het doel van yoga is niet alleen om yogaposes te doen. Yoga doen betekent dat je de acht stappen probeert te doorlopen.
Wat gebeurt er als je alle stappen hebt doorlopen?
Dan heb je zelfrealisatie bereikt. Soms ook wel verlichting genoemd.
Volgens de oude traditie hoef je dan niet meer terug te komen op deze wereld.
In dit artikel ontdek je dus niet alleen het ontstaan van yoga poses, maar ook het ontstaan van het filosofische en spirituele gedachtegoed dat de basis vormt van yoga.
7.000 – 2.400 v.Chr
Start van de Indus-Sarasvati Beschaving
De Indus Vallei in India groeide in een paar duizend jaar tijd uit van boerenlandschap tot grootste metropool van de oude beschavingen.
Er wordt geschat dat in deze regio op het hoogtepunt maar liefst 2,5 – 5 miljoen mensen woonden.
Het was een gebied met een bijzonder hoge levensstandaard.
Huizen stonden vaak op palen of plateau’s tegen overstromingen en er bestonden zelfs al kanalen voor de toevoer en afvoer van water.
De eerste referentie naar yoga die werd gevonden uit dit tijdperk, werd waarschijnlijk gecreëerd aan het eind van deze periode, rond het jaar 2.400 voor Christus.
~2.400 v.Chr
De Creatie Van het Pashupati-zegel
De Pashupati-zegel is één van de honderden opgravingen die werd gedaan in 1928 en 1929, door Erenest J.J. Mackay. Deze opgraving, ook wel ‘zegel 420’ genoemd, beeldt een persoon af met buffelhoorns op het hoofd.
Ook worden er dieren afgebeeld, zoals een olifant, tijger, neushoorn en herten.
Dit zou één van de eerste representaties zijn van de god Shiva.
Wie goed kijkt, ziet nog iets anders:
De entiteit op de zegel lijkt een lotus pose aan te hebben genomen.
Ook ziet men andere poses op de zegels: Baddhka Konasana en Mulabhandasana.
Daarom is dit voor veel mensen de eerste referentie aan yogaposes zoals we die vandaag de dag kennen.
2.400 – 1.500 v.Chr
Het Vedische tijdperk begint
De Veda’s worden gezien als India’s oudste teksten en zijn feitelijk een overlevering van de volledige geschiedenis en cultuur van het oeroude India.
Veda betekent in het Sanskriet; ‘kennis‘ of ‘wijsheid‘
De teksten bestaan uit maar liefst 20.000 verzen en bevatten onder andere heilige teksten, liedjes, rituele en mantra’s.
De Veda’s kun je het best zien als richtlijnen voor het leven.
Zo vertellen ze onder andere hoe men handelingen kan verrichten om bovennatuurlijke ervaringen op te doen en op spiritueel vlak te groeien.
Maar dat niet alleen:
Ook het woord ‘yoga‘ komt hier voor het eerst in voor, samen met het woord ‘asana‘.
Asana is de naam voor yogaposes. Dat woord gebruiken we tegenwoordig nog steeds.
De vier Veda’s
In totaal worden er vier Veda’s gecreëerd:
Rigveda (1.500-1.000 voor Christus)
De Rigveda is de grootste en oudste van de Veda’s en bestaat uit 1028 lofzangen, verdeeld over tien boeken, genaamd ‘mandalas‘. De boeken geven een goed inzicht in het offerverleden van India. Zo worden de verzen in de Rigveda opgedragen aan de god Soma. Soma is ook een plant die werd gebruikt bij het brengen van offers.
Yajoerveda (1.200 – 800 voor Christus)
De Yajoerveda bevat met name mantra’s die werden gebruikt bij aanbiddingsrituelen. Het bestaat uit een wit (of licht) deel en een Zwart (of donker) deel. Het donkere deel bevat vooral inhoud met minder duidelijke en minder georganiseerde inhoud. Veel van de verzen uit de Yajoerveda zijn aanpassingen op de verzen uit de Rigveda.
Samaveda (1.200 – 800 voor Christus)
Samaveda is de Veda van de zang en melodie. Het boek kent 1875 verzen. Daarvan zijn er slechts 75 volledig nieuw, want de rest komt uit de Rig Veda.
Atharvaveda (1.200 – 800 voor Christus)
De Ahtharvaveda is de Veda genezing en magie. Ook deze Veda bevat weer veel overnames van de Rigveda. De richting van de Atharvaveda wijkt iets af van de andere drie Veda’s. Daardoor werd er destijds ook weleens gesproken over slechts drie Veda’s. Later werd ook de Atharvaveda toegevoegd aan de officiële Veda’s.
In welke Veda werd yoga genoemd?
Yoga werd het eerst genoemd in de Atharvaveda. Tenminste, de naam Asana. Ook werd in deze Veda gesproken over specifieke yogaposes, zoals padmasana (lotus pose).
800 – 500 v.Chr
De tijd van de Upanishaden
De Upanishaden zijn filosofische teksten die werden gezien als ‘Shruti‘.
Het zijn teksten gebaseerd op de overgeleverde wijsheid van de goden, waardoor ze geen fouten (kunnen) bevatten.
Er zijn ongeveer 200 Upanishaden, die werden bedoeld als kers op de taart bij de Veda’s. De Upanishaden worden ook wel eens Vedanta genoemd: ‘het einde van de Veda’s’.
Volgens de makers en volgers zouden de Upanishaden de heilige teksten van de Veda’s compleet maken. De Upanishaden werden eerder gemaakt, maar werden langere tijd alleen via het woord overgebracht. Later werden ze pas opgeschreven.
Er zijn 13 bekende Upanishaden die zijn verweven met de Veda’s.
- Brhadaranyaka Upanishad
- Chandogya Upanishad
- Taittiriya Upanishad
- Aitereya Upanishad
- Kausitaki Upanishad
- Kena Upanishad
- Katha Upanishad
- Isha Upanishad
- Shvetasvatara Upanishad
- Mundaka Upanishad
- Prashna Upanishad
- Maitri Upanishad
- Mandukya Upanishad
Wat betekent Upanishad?
De betekenis van Upanishad is vrij vertaald: ‘neerzitten dicht bij’. Het doelt op de relatie van een student bij zijn leraar. De Upanishaden zijn hierin de leraren, want ze zijn indirect geschreven door de goden.
De mens is de student, die dankzij de Upanishaden, dichtbij de leraar kan komen te zitten.
Wat is het doel van de Upanishaden?
De teksten van de Upanishaden hebben een meer filosofische en ethische insteek dan de Veda’s.
De Upanishaden richten zich op het voeren van spirituele gesprekken die het bewustzijn verhogen en iemand dichter bij zelfrealisatie brengen.
De Upanishaden noemen vier elementen:
- Dharma – Het herkennen van je levensdoel.
- Karma – De juiste acties ondernemen onderweg naar dat doel.
- Moksha – Het uiteindelijk bereiken van zelfactualisatie en -realisatie.
- Samsara – De bevrijding uit de cirkel van dood en reïncarnatie.
Wat zijn de belangrijkste Upanishaden voor yoga?
In de Katha Upanishad wordt gesproken over yoga (yoking):
“Wanneer de vijf zintuigen tot rust zijn gebracht, en ook het verstand, en zelfs het intellect zich niet roert, noemt men dit de hoogste staat. Deze staat, de constante beheersing van de zintuigen, wordt beschouwd als yoga.”
– Kaṭha Upaniṣad –
Ook in de Shvetashvatara Upanishad wordt gesproken over yoga, dit keer over het verbinden van de zintuigen:
“De wijze die Hem in zichzelf ziet wonen, komt eeuwig geluk en sereniteit toe, niet de anderen. Hij die deze God als oeroorzaak kent, kan door middel van Sāṁkhya (rede, bezinning) en yoga (zelfdiscipline) Mukti (bevrijding) bereiken”
– Shvetashvatara Upanishad –
~300 v.Chr
De Bhagavad Gita Wordt Geschreven
De Mahabharata is één van de twee grootste teksten die zijn overgeleverd uit het oeroude india.
Sterker nog:
Samen met de Rāmāyaṇa zijn het de langste gedichten ooit geschreven.
In de gedichten lees je over een eindeloze en zware strijd tussen licht en donker, goed en kwaad.
Dit gebeurt in de vorm van dialogen.
Eén van de belangrijkste secties uit de Mahabharata is de Bhagavad Gita.
Dat is de meest bekende sectie, waarin er een dialoog plaatsvindt tussen Krishna en de krijger Arjuna, voordat ze een gevecht aangaan.
De Bhagavad Gita
Waarom de Bhagavad Gita zo belangrijk is voor de geschiedenis van yoga?
Omdat het concept van yoga erin wordt uitgelegd. Yoga komt namelijk uit het Sanskriet woord ‘yoke’.
Dat woord heeft een belangrijke betekenis:
‘Verbinding‘, of ‘connectie‘.
Verbinding tussen het individu en het collectief
De Bhagavad Gita legt op een mooie manier uit wat het doel is van yoga en de connectie:
Het creëren van een verbinding tussen het individuele bewustzijn en het collectieve bewustzijn.
In de Bhagavad Gita vind de dialoog plaats tussen Krishna en Arjuna. Daarbij is Krisha een superieur wezen en Arjuna een gewoon mens zoals wij.
Krishna legt Arjuna uit hoe yoga hem door middel van actie, toewijding en kennis kan helpen om zich te verbinden met het collectieve bewustzijn.
~200 V. Chr
Pantalji Creëert de Yoga Sutras
Pantalji wordt als één van de belangrijkste personen gezien in de geschiedenis van yoga.
De Yoga Sutras die hij schreef, waren het startschot voor yoga zoals we dat vandaag de dag kennen.
Het was de eerste keer dat er een gestructureerde weergave kwam van het concept yoga en welke onderdelen er horen bij yoga.
Het is ook de eerste keer dat de naam Ashtanga valt. Dat betekent ‘acht stappen‘ in het Sanskriet.
Ashtanga als yogastijl én als levensstijl
Verwar de naam Ashtanga overigens niet met de yogastijl Ashtanga die je kunt doen in je plaatselijke yogaschool. Daar wordt namelijk maar één van de acht stappen benoemd; de asanas, oftewel houdingen.
De acht stappen van yoga zijn bedoeld om inzicht te geven in het pad dat yogi’s kunnen bewandelen op weg naar zelfrealisatie.
De stappen bevatten onder andere richtlijnen voor goed gedrag, loslaten van het ego en yogaposes, ademhaling en meditatie.
“Yoga is een oefening om de geest tot rust te brengen”
Pantalji
–> Ontdek alle 8 stappen van Ashtanga yoga
1.500 na Chr
De grondlegging van Hatha yoga
Een flinke sprong vooruit en we zijn aangekomen in de middeleeuwen.
Hier worden de eerste teksten geschreven over Hatha yoga, één van de eerst gedefinieerde yogastijlen.
Deze teksten worden door Swami Swatmarama opgeschreven in de Hatha Yoga Pradipika. Hierin zie je een sterke focus ontstaan op yoga als lichamelijke activiteit, met als doel om dichter bij zelfrealisatie te komen.
Net als in de Yoga Sutras zie je hier een splitsing ontstaan in het pad dat yogi’s bewandelen. Niet alleen de yogahoudingen (asana), maar ook ademhaling (pranayama) en de mudras en bandhas komen aan bod.
Hierdoor zie je dat Hatha yoga niet voor niets weleens de moeder van yoga of oeryoga wordt genoemd.
1893 – Heden
Yoga in de Moderne Tijd
Nog een sprong vooruit in de geschiedenis van yoga en we komen in moderne tijd terecht. In deze periode zie je dat er veel yogastijlen tot ontwikkeling komen.
Wat vooral belangrijk is in dit tijdperk?
Yoga komt voor het eerst richting het Westen. En dat wordt veroorzaakt door deze man:
Swami Vivekananda (1863-1902)
In 1893 komt Swami Vivekananda naar een congress in de Verenigde Staten. Hij spreekt daar voor een Parlement van Religie en verbluft de aanwezigen met zijn kennis van een andere levenswijze.
Hij overtuigd de aanwezigen dat de wereld al veel te lang wordt geteisterd door demonen zoals ego, hebzucht en macht.
Yoga zal vanaf dat moment in het Westen langzaam maar zeker worden geadopteerd als levenswijze.
Maar de geschiedenis van yoga kent nóg een belangrijk kopstuk:
Tirumalai Krishnamacharya (1888-1989)
Hij was misschien wel één van de belangrijkste yogaleraren die de wereld ooit heeft gekend. Hij bracht Hatha yoga weer onder de aandacht, met name in het India, maar indirect in het Westen.
Zo gaf hij onder andere les aan de vier meest invloedrijke yogi’s uit de moderne tijd:
- Indra Devi (1899-2002)
- K. Pattabhi Jois (1915-2009)
- B.K.S. Iyengar (1918-2014)
- T.K.V. Desikachar (1938-2016)
Wellicht zie je hier een bekende naam voorbijkomen:
B.K.S. Iyengar.
Hij is één van de meest invloedrijke yogi’s ooit, door het creëren van zijn eigen yogstijl: Iyengar yoga.
Vandaag de dag zijn er wereldwijd miljoenen mensen die deze yogastijl beoefenen.
Conclusie
De geschiedenis van yoga is werkelijk gigantisch. Al 3.000 jaar voordat Jezus Christus over de aarde wandelde, hadden de Indiërs al goden en ideeën over verlichting.
Misschien was yoga als sport of beweging nog niet zo prominent als het nu is, maar daar is het ooit wel mee begonnen.
Yoga is zoveel meer dan beweging.
Het geeft je ruimte in je hoofd, waardoor je beter naar jezelf kunt kijken op spiritueel, filosofisch en emotioneel vlak.
De poses zijn slechts een manier om je hoofd leeg te maken. Ze zijn het stapje wat je nodig hebt om tot zelfrealisatie te komen.
Wat denk jij?
Is er iets in deze tijdlijn wat je bijzonder vindt? Ik ben benieuwd wat jij meeneemt uit deze nieuwe informatie.
Laat het me weten in de reacties.
Veel geluk,
Martijn
