Ik weet dat je misschien liever had gezien dat ik een strategie zou uittekenen om positief denken te stimuleren. Maar helaas kan ik dat niet doen.
Ik denk overigens zeker dat positief denken nut heeft, maar voordat we het daarover gaan hebben, wil ik je eerst wat mitsen en maren meedelen.
Daarmee hoop ik dat je inziet dat positief denken op zichzelf – grappig gezien – ook een negatieve keerzijde heeft.
Hopelijk kun je in dit artikel ontdekken wanneer je negatieve gedachten gewoon lekker moet laten ontstaan en wanneer positieve gedachten beter op hun plek zijn.
De valkuil van positief denken
Om een punt te bewijzen is het vaak beter om het direct in het extreme te trekken en daarna op zoek te gaan naar de waarheid. Laten we dat ook doen met positief denken.
Stel dat je op één dag wordt ontslagen, je wordt je huis uitgezet en oneerlijk behandeld door de maatschappij.
Normaal gesproken leidt dat tot negatieve gedachten, maar in dit geval niet. Je accepteert wat er gebeurt – sterker nog, je bent er blij mee dat het gebeurt.
De positieve gedachten leiden alleen niet tot de wens om een nieuwe baan of huis te zoeken – op straat is het eigenlijk ook best prima zonder baan en geld.
De extreme vorm van positief denken
Ik denk dat je het met me eens bent dat volledig positief denken in dit geval niet op zijn plek is. Nou hoor ik je denken: ‘ja, maar je kunt ook positief zijn en denken dat je nu een betere baan kunt vinden waar je meer wordt gewaardeerd. En je kunt misschien verhuizen naar een stad waar je altijd al hebt willen wonen’.
Dat klopt. Maar als je goed kijkt naar die gedachten, zijn die dan echt positief, of komen ze voort uit een negatieve gedachte over je huidige situatie waaruit je wilt loskomen en de positieve gedachten daarover de motivatie vormen om iets anders te doen?
Dat is wat mij betreft het verschil tussen gezond positief denken en ongezond positief denken, ook wel toxic positivity genoemd. Over die gezonde vormen van positief denken gaan we het zo hebben.
Laten we eerst eens kijken naar het nut van gezond negatief denken.
Spijt, boosheid en zorgen voorkomen
Wanneer we zeggen dat we positief willen denken, komt dat omdat we negatief denken willen voorkomen. Neutrale gedachten hebben we namelijk genoeg en daar lijkt niemand mee te zitten.
Negatief denken komt vaak in drie vormen; spijt, boosheid en zorgen. Die negatieve gedachten kunnen gericht zijn op jezelf of anderen.
Wanneer je positief wilt denken, probeer je dus waarschijnlijk die drie vormen van negatief denken te doorbreken.
De vraag is alleen: is het goed om die gedachten te doorbreken?
Om die vraag te beantwoorden, moeten we kijken naar het nut van spijt, boosheid en zorgen.
Niet iedere negatieve gedachte is slecht
Als mensen zijn we in staat om herinneringen jarenlang op te slaan in ons geheugen en jaren vooruit te plannen. De reden dat we die herinneringen hebben, is zodat we kunnen leren van het verleden. Van ons fouten dus.
En de reden dat we vooruit kunnen plannen is zodat we een betere toekomst voor onszelf kunnen realiseren dan waar we nu zijn.
Als we alleen positief zouden denken over ons verleden, zouden we geen spijt kennen. Zouden we dan leren van onze fouten?
En als we ons geen zorgen meer maken over of onze familie in de toekomst wel genoeg te eten krijgt, of we onze vrienden nog wel zien en of onze baan nog wel bij ons past, zouden we er in het heden dan nog wel voor zorgen dat al die dingen goedkomen?
Negatieve gedachten zetten aan tot actie
Gevoelens van spijt over het verleden en zorgen over de toekomst moedigen ons aan om actie te ondernemen. Ze helpen ons om het leven zo vorm te geven dat we er het meeste van kunnen maken. Voor onszelf, maar ook de mensen van wie we houden.
Dat wil niet zeggen dat er geen slechte negatieve gedachten bestaan waar je wat aan moet doen. Ik schreef eerder al een artikel over hoe je slechte gedachten kunt doorbreken.
Die vormen van negatief denken kunnen wel echt problematisch zijn en daar kun je dan ook wat aan doen.
Het gaat er vooral om dat je inziet dat niet alle negatieve gedachten slecht zijn. En niet alle positieve gedachten goed.
Wat willen je negatieve gedachten je vertellen?
Jezelf forceren positief te denken kan ertoe leiden dat je opkropt waar je eigenlijk mee worstelt.
- Je baan is niet leuk
- Je relatie werkt niet goed (meer)
- Je financiële positie verslechtert
- Je kinderen misdragen zich regelmatig
Door positief te denken, kijk je eigenlijk weg van deze situaties. Door je negatieve gedachten toe te laten en ze te analyseren, kun je zien wat ze je proberen te vertellen.
Daarna kun je gericht actie ondernemen om het negatieve gevoel uit te schakelen. Hieronder een overzicht die het nut van negatief denken in perspectief plaatst met positief denken.
Met andere woorden: negatief denken is een uitnodiging voor verandering. Een manier om iets anders te doen in je leven.
Ontdek je de betekenis van een negatieve gedachte en zet je die om in positieve actie, dan is de kans groot dat je een positief gevoel overhoudt waarbij het negatieve gevoel geen bestaansrecht meer heeft.
Wanneer positief denken wél nut heeft
Het model hierboven heb ik zelf gemaakt. Het laat zien dat positief denken wel nut heeft, maar niet op de manier waarop veel mensen denken dat ze positief moeten denken.
In plaats van jezelf te overtuigen dat je baan wél leuk is, terwijl het tegen al je waarden in gaat – lees overigens ook over het nut van value based living, accepteer je de negatieve gedachten.
Verantwoordelijkheid nemen over negatieve gedachten
In plaats van de negatieve gedachten weg te duwen neem je er verantwoordelijkheid over. Je onderzoekt wat het betekent en ziet in dat je actie moet ondernemen. Anders blijven de gedachten terugkomen.
Daarna komt positief denken pas om de hoek kijken. Nadat je hebt bepaald welke actie je moet ondernemen, kun je daar positieve gedachten op loslaten.
Je denkt bijvoorbeeld positieve gedachten zoals:
- Ik weet zeker dat er een baan is die bij me past
- Ik heb voldoende intelligentie om een bijscholingscursus te doen
- Ik kan samen met mijn partner de relatie verbeteren
- Ik kan ervoor zorgen dat mijn kinderen beter gehoorzamen
Zoals je ziet laat je met deze positieve gedachten niets aan het lot over. Er zit een actie verwerkt in deze gedachten.
Die actie helpt je om soms te zien dat negatieve gedachten onderdeel zijn van een proces. Het helpt je bij het creëren van meer zelf-discipline. Een gevoel dat je helpt herinneren dat negatieve gedachten soms onderdeel zijn van een groter geheel.
Dat negatieve gedachten je kunnen motiveren en inspireren, zolang je maar positief kijkt naar je negatieve gedachten.
Actie en positief denken zijn onlosmakelijk verbonden
Wat mij betreft is er zeker plek voor positief denken. Ik doe het zelf ook vaak.
Maar die positieve gedachten zijn voornamelijk gericht op het ondernemen van actie. Niet op het wegkijken van mijn ongemak, ongeluk of ongeïnspireerdheid in een bepaalde situatie.
Actie is dus onlosmakelijk verbonden met positief denken. De negatieve gedachten geven je alleen sturing in welke kant je op kunt bewegen in het leven.
Zo laten negatieve gedachten je bijvoorbeeld zien dat je niet meer authentiek leeft.
Ergens naar toelopen of van weglopen
In de psychologie wordt er weleens gesproken over twee motivatoren die aanzetten tot actie. De ene motivatie is het weglopen van iets slechts, bijvoorbeeld een angst of een onveilige of onprettige situatie.
De andere motivatie is het ergens naartoe lopen vanuit interesse en inspiratie, omdat iets je fijn lijkt.
Positief denken remt positieve verandering
Beide motivaties om actie te ondernemen zijn in principe geldig en normaal. Weglopen van een angst, onveilige of onprettige situatie lukt niet als je positief blijft denken over die situaties.
Er is een negatieve gedachte nodig die jou aanzet tot actie, zodat je iets kunt zoeken waarbij je die negatieve ervaring niet hebt. En bij het weglopen van iets negatiefs, kun je positief denken gebruiken om een situatie te creëren waarin je je veilig en prettig voelt.
Wat mij betreft zijn negatief en positief denken dus aan elkaar verbonden. Je moet alleen ontdekken hoe je negatieve gedachten omzet in positieve actie.
Conclusie
Er is een plek voor positief denken in deze wereld. Maar veel mensen denken dat ze helemaal geen negatieve gedachten meer mogen hebben. Vergeet alleen niet dat de meest positieve personen die je kent en ziet, óók negatieve gedachten hebben.
Zij laten zich er alleen niet door sturen en gebruiken de gedachten als brandstof voor een positiever toekomstbeeld, waar ze zichzelf verantwoordelijk voor stellen.
Hoe ervaar jij positief denken? Ben jij het eens met de stelling in het artikel dat positief denken niet altijd het antwoord is voor een leuker leven?
Laat het me weten in de reacties,
Martijn
