Yoga heeft het imago dat het een blessurevrije, rustige vorm van bewegen is waar iedereen aan mee kan doen.
En dat klopt voor het grootste deel ook.
Maar er zijn wel kanttekeningen.
Yoga asanas, de fysieke houdingen, zijn er in verschillende gradaties van moeilijkheid. Die moeilijkheid neemt in sommige gevallen ook gevaar met zich mee.
Veel mensen vragen zich af of de yoga hoofdstand gevaarlijk is. Daar geef ik in dit artikel een antwoord op. Dat gevaar is namelijk een samenkomst van factoren:
Het gevaar komt voornamelijk door:
- Een gebrek aan kennis over de menselijke anatomie en het verschil tussen korte termijn en lange termijn schade.
- Een instructie vanuit een docent die niet duidelijk overkomt op een yogastudent.
- Een instructie die niet juist wordt uitgevoerd door een yogastudent.
Dit artikel probeert antwoord te geven op de vraag of de yoga hoofstand gevaarlijk is, of dat het wel meevalt met de risico’s.
Daarnaast ontdek je een praktisch alternatief als je wel hoofdstand wilt doen, maar geen verhoogd risico wilt lopen op blessures.
Is de hoofdstand in yoga gevaarlijk?
Om maar gelijk met de deur in huis te vallen:
Ja, de yoga hoofdstand kan gevaarlijk zijn.
Er zijn veel factoren die het een risicovolle pose maken. Hieronder een samenvatting van enkele belangrijke punten die vaak samenkomen.
5 redenen waarom de hoofdstand gevaarlijk is
#1 De contra-indicaties worden slecht gecommuniceerd
Yoga poses lijken vaak onschuldig, maar er zijn veel mensen die jaarlijks geblesseerd raken tijdens een les.
Die blessures worden vaak opgelopen tijdens meer uitdagende poses. Headstand is zo’n houding. Maar er kan meer misgaan bij hoofdstand dan alleen een valpartij.
De headstand wordt afgeraden voor mensen met:
- Hartproblemen
- Bestaande nek en rugproblemen
- Een te hoge of te lage bloeddruk
- Vrouwen die zwanger zijn
- Glaucoma of andere oogproblemen zoals een te hoge oogdruk
- Osteoporose
Deze waarschuwingen zijn er niet voor niets. Er zijn veel mensen die zelf hebben ondervonden dat hoofdstand gevaarlijker is dan ze zelf dachten.
Er is ook onderzoek gedaan naar glaucoma en hoofdstand (sirsanana).
#2 Yoga instructeurs laten beginners gelijk headstand doen
Yoga is een acht stappen tellend pad met een begin en een eind (verlichting). De asana’s (yogahoudingen) zijn één van de stappen die een yogi doorloopt op dat pad.
Wie net begint met yoga, is misschien nog niet zo sterk in het creëren van lichaamsbewustzijn.
Soms krijgen beginners tijdens de eerste week van hun yoga-avontuur in de les de uitdaging om in hoofdstand te komen.
Dit is niet verantwoord, zelfs niet als er één op één begeleiding is. Een beginner heeft gewoon niet genoeg kracht om het gewicht goed te verdelen tijdens sirsasana.
#3 Er is onduidelijkheid over de gewichtsverdeling
Sommige yogascholen zeggen dat de hoofdstand niet gevaarlijk is wanneer je 100% van je gewicht op je hoofd laat rusten.
Er zijn zelfs mensen die beweren dat je handen van de grond af mogen.
Andere yogascholen hebben het over 50-50, of 75-25.
Deze onduidelijkheid zorgt er niet voor dat de hoofdstand veiliger wordt, omdat er blijkbaar geen consensus is over wát er veilig is.
Daardoor gaan mensen thuis zelf aan de slag en doen ze de verkeerde dingen.
#4 Schade aan de wervels treedt pas later op
Verrek je een nekspier terwijl je in de sirsasana staat – of als je eruit komt?
Dat merk je direct. Gelukkig trekt die pijn vaak al na een paar dagen weg. Erger is het als je nek en ruggenwervels langzaam beginnen te slijten.
Je loopt dan het risico op een rughernia of permanente rugklachten door je versleten tussenwervelschijven.
Je merkt die slijtage niet altijd, dus heb je geen idee dat je de yoga pose fout doet. Totdat de slijtage dermate erg is dat je dagelijks leven eronder begint te lijden.
Op het moment zelf geen pijn hebben, betekent niet altijd dat je de hoofdstand goed doet.
#5 Het is niet altijd duidelijk hoe je veiliger in de hoofdstand moet komen
Vraag tien mensen om een hoofdstand te doen en je krijgt waarschijnlijk drie verschillende bewegingen in de benen te zien:
- Gebogen benen die niet tegelijkertijd omhoog gaan.
- Gebogen benen die tegelijkertijd omhoog gaan.
- Gestrekte benen die tegelijkertijd omhoog gaan.
De eerste twee zorgen volgens onderzoek voor meer druk op het hoofd dan de laatste optie.
Als je de hoofdstand wilt doen, kan je dus het best met twee gestrekte benen tegelijk omhoog komen.
Is de hoofdstand gezond of kan je ‘m beter vermijden?
Er zijn veel voordelen aan de hoofdstand. Je balans verbetert, je bloedsomloop verbetert en het heeft ook een waslijst aan mentale voordelen.
Je haar kan er zelfs van gaan groeien!
Onderzoek wijst overigens uit dat hoofdstand de bloedtoevoer naar de hersenen niet verbetert door de hoofdstand. Dat is een veel gehoorde reden waarom mensen de hoofdstand doen, maar dat klopt dus niet helemaal.
Uitvoeren zonder belasting op je rug en nek
Met alle gezondheidsvoordelen van de hoofdstand zou je zeggen dat de pose zeker wel in een geavanceerd yogarepertoire thuishoort, mits de houding wordt uitgevoerd zonder de nek- en ruggenwervels te belasten.
Dat zou de hoofdstand al veel minder gevaarlijk maken.
Headstand zonder gewicht op je hoofd
Het zou mooi zijn als iedereen zich bewuster zou zijn van de risico’s die yogaposes met zich meenemen. Het zou de kritiek op yoga waarschijnlijk ook een stuk minder maken als nieuwe studenten de hulp krijgen die ze nodig hebben.
En misschien nog belangrijker: het gevoel hebben dat ze niet verplicht zijn om geavanceerde houdingen zoals hoofdstand mee te doen.
Maar er is nog een andere oplossing voor liefhebbers van headstand:
Alternatief voor de headstand: een yoga hoofdstand bankje
Een hoofdstand bankje zou een mooi alternatief kunnen zijn voor de headstand op de grond.
Je leunt namelijk op je schouders en daardoor blijft je ruggengraat mooi recht en onbelast terwijl je de pose doet.
Je rekt ook gelijk je nek en trapezius op, waar veel spanning wordt opgeslagen.
Zo kan je toch van de voordelen van hoofdstand profiteren, zonder een verhoogd risico op een beschadigde rug of nek.
Conclusie
Hoofdstand wordt pas gevaarlijk wanneer je het op de verkeerde manier doet.
Maar de échte juiste manier, die is helaas nog niet bekend.
Het beste is om de hoofdstand te vermijden totdat je schouders, nek, rug en armen flink aangesterkt zijn door yoga. Dat verlaagt in ieder geval de kans op blessures.
Ook is het goed om zoveel mogelijk gewicht op je armen te laten rusten, zodat je zeker weet dat je rug en nek ongedeerd blijven.
En jij?
Heb jij tips voor andere lezers die zich afvragen of de yoga hoofdstand veilig is?
Vertel ons in de reacties onderaan dit artikel meer over jouw ervaringen. Heb je een blessure opgelopen, of doe je de hoofdstand al jaren zonder problemen?
We lezen het graag.
Veel geluk,
Martijn
