Stress is een normale lichamelijke en geestelijke reactie op de uitdagingen in ons leven. Het is de manier waarop ons lichaam reageert op iedere behoefte of bedreiging.
Wanneer je gevaar voelt – of het nou echt is of denkbeeldig – schiet de verdediging van je lichaam in een hoge versnelling met een snel, geautomatiseerd proces dat bekend staat als de “vecht-of-vlucht” reactie, ook wel de stressrespons genoemd.
De stressrespons is de manier waarop ons lichaam ons beschermt. Als deze reactie goed functioneert, blijf je geconcentreerd, vitaal, alert en leidt het niet tot stressklachten.
Wat feiten over stress op een rij (klik om te openen)
Bedoeld om te overleven
In noodsituaties kan stress je leven redden, bijvoorbeeld door je extra kracht te geven om je te verdedigen of door vol op de rem te trappen om een ongeluk te voorkomen.
De stressrespons helpt je ook omgaan met alledaagse uitdagingen. Stress kan je bijvoorbeeld helpen om deadlines op je werk te halen of je hoofd koel te houden tijdens een ruzie met je partner.
Maar als stress te vaak of te lang voorkomt, eist het zijn tol op je gezondheid en kan het leiden tot stressklachten.
Die stressklachten kunnen zich zowel fysiek als mentaal laten zien.
Lees ook:
- Comfortzone: 11 tips, voorbeelden en veranderstrategie
- Slechte gewoontes doorbreken lukt niet als je dit blijft doen
- Inspiratieloos? In 10 stappen naar een inspiratievol leven
Lichamelijke stressklachten
Stressklachten in je lichaam kunnen zich op verschillende manieren tonen. Zo kun je onder andere last hebben van:
- Weinig energie
- Minder trek in eten en sneller vol zitten
- Spierspanningen
- Pijn in gewrichten en pezen
- Hoofdpijn
- Duizeligheid
- Meer zweten dan normaal
- Koude handen en voeten (meer dan normaal)
- Misselijkheid
- Pijn op je borst
- Snellere hartslag
- Tandenknarsen of kaken dichtklemmen
Geestelijke stressklachten
Je kunt ook last krijgen van mentale stressklachten . Deze kunnen zich soms eerder voordoen dan de fysieke klachten, maar dat hoeft niet.
- Je ervaart gevoelens van angst of paniek
- Je wordt eerder geïrriteerd
- Je hebt vaker een slecht humeur
- Je wordt vergeetachtiger
- Je hebt minder concentratie
- Je slaapt slechter
- Je voelt je regelmatig overweldigd
- Je ervaart minder plezier in activiteiten die je in je vrije tijd doet
- Je ervaart minder zingeving in het leven
Ernstige stressklachten ontstaan wanneer je te lang, te veel van jezelf vraagt. Dat leidt niet perse tot nieuwe stressklachten, maar vooral tot een verergerde vorm van de klachten hierboven.
Ga je te lang door zonder iets te doen aan de klachten, dan leiden stressklachten vaak tot burnout.
Het is daarom goed om stressklachten te verminderen.
Hoe kan ik stressklachten verminderen?
Om stressklachten te voorkomen en weg te krijgen uit je lichaam kun je verschillende dingen doen.
#1 Identificeer de oorzaak van je stressklachten
Aan het eind van 2021 berichtte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat de mentale gezondheid in Nederland op een dieptepunt terecht was gekomen. Ruim 15% van de Nederlanders boven de 12 jaar was psychisch ongezond.
Die stijging had destijds te maken met situatie rondom corona, maar ook vóór 2020 was het niet best gesteld met de mentale gezondheid in Nederland.
10 grote oorzaken van stressklachten zijn:
- Gevoelens van eenzaamheid
- Langdurig hoge werkdruk
- Werk doen dat niet zinvol voelt
- Geen goede verstandhouding met teamleiders/managers op werk
- Relatieproblemen
- Geldproblemen
- Te weinig leuke dingen om naar uit te kijken
- Geen controle hebben over bepaalde situaties
- Slachtoffer zijn van discriminatie, misbruik of haat
- Verlies van een geliefde of familielid
Het is belangrijk om eerst te beseffen waar je stressklachten vandaan komen. Is het door één van de bovenstaande oorzaken?
Probeer de volgende stappen te doorlopen:
- Kan ik er zelf iets aan doen? .
- Bepaal wat een oplossing zou kunnen zijn die je binnen X aantal dagen of weken wilt hebben.
- Bepaal welke stappen nog zijn die je moet zetten om daar te komen.
- Zet vandaag de eerste stap en probeer te ervaren dat je controle hebt over je situatie.
- Kan iemand anders me ermee helpen?
- Als je zelf niet de oplossing hebt voor je problemen, wie zou je daarbij kunnen helpen?
- Schrijf (bedrijfs)namen op van partijen die je kunnen helpen.
- Denk aan relatietherapeuten, financieel adviseurs, HR-managers, teamleiders, familieleden of je huisarts.
- Kan ik mijn gedachten erover proberen te veranderen?
- Is er geen echte oplossing voor de stressklachten, bijvoorbeeld na het verlies van een dierbare?
- Probeer dan technieken aan te leren waarmee je zelf meer controle krijgt over je gedachten.
- Denk aan mindfulness, MBSR of assertiviteitstraining.
#2 Doe ontspanningsoefeningen
Als je last hebt van geestelijke of lichamelijke stressklachten is het goed om rust te nemen en je regelmatig te ontspannen. Misschien ben je daar nog niet zo goed in, waardoor het onnatuurlijk voelt om die ontspanningsoefeningen te doen.
Toch hebben veel van die oefeningen een wetenschappelijke fundering die laat zien dat ze helpen bij het activeren van het parasympatische zenuwstelsel, wat zorgt voor meer ontspanning in je lichaam.
Een lijstje met ontspanningsoefeningen die je kunt proberen:
- Probeer ademhalingsoefeningen
- Doe geleide visualisatie of gebruik affirmaties
- Doe mindfulness (en mediatie)
- Doe yoga en rekoefeningen
- Ga de natuur in
Ontdek nóg 5 extra ontspanningsoefeningen:
#3 Andere tips om stressklachten te voorkomen een te verminderen
1. Gebruik minder alcohol, suiker en caffeine
Sommige voedingsmiddelen zijn niet gemaakt om te ontspannen maar om energieker te worden. Wanneer je gestrest bent kunnen caffeine en suiker leiden tot gevoelens van meer stress en zelfs angst.
Alcohol werkt tijdelijk wel ontspannend, maar heeft een zwaar effect op je lichaam. Zeker als je al gestrest bent.
2. Slaap voldoende
Slaap is ontzettend belangrijk om je lichaam en hersenen weer te laten herstellen na een lange dag. Als je veel stress ervaart is het helemaal hard nodig. Helaas zorgt stress er juist voor dat je slechter slaapt.
Daarom kun je deze methoden proberen:
- 6 ademhalingsoefeningen om te slapen + praktische tips voor slechte slapers
- Yoga Nidra: ultieme beginnersgids met de 8 stappen uitgelegd
3. Eet en leef gezond
Zoek op internet eens vijf gezonde recepten op met veel vitaminen en mineralen en kook die de komende week of weken regelmatig. Drink veel water en eet gezonde snacks.
Stress leidt namelijk tot uitputting van bepaalde mineralen in je lichaam, waaronder magnesium. Het is dus goed om ervoor te zorgen dat je gezond blijft eten en op een natuurlijke manier die mineralen en vitaminen binnen krijgt.
Conclusie
De oorzaken van stress leiden tot diverse mentale en fysieke stressklachten. Hoewel de oorzaak van stress voor jou anders kan zijn dan voor mij, lijken de effecten van stress vaak wel op elkaar.
Belangrijk is om eerst de oorzaak van stress te onderzoeken en te kijken of je dáár iets aan zou kunnen doen. Uiteindelijk zijn ontspanningsoefeningen ook goed om te doen, maar is het natuurlijk beter als je ook de oorzaak van de stress weghaalt.
Je vecht dan niet constant tegen een altijd aanwezige stressoorzaak, maar hebt de kans dat je door het doen van ontspanningsoefeningen niet alleen een leefbare situatie creëert, maar een leven creëert waarin stress alleen zijn noodzakelijke rol inneemt.
En jij?
Ik ben benieuwd welke stressklachten jij ervaart en hoe je daar tot nu toe mee om bent gegaan. Ik lees het graag terug in de reacties.
Veel geluk,
Martijn
